Waarom een liberale eurosceptische partij hard nodig is

Inmiddels heb ik mij als columnist gemeld in het kamp van de eurosceptici of eurorealisten, wat eigenlijk een fraaiere benaming is.

Daarbij heb ik mijn voorkeur uitgesproken voor de liberale anti-EU partij Artikel 50. Volgens Ton van Kesteren, nummer 8 op de lijst van de PVV, is een partij die economisch “rechts” staat van de PVV, gedoemd om in een “zwart gat te vallen”.

Nu vind ik het altijd lastig om te redeneren in termen van verouderde begrippen als “links”en “rechts”, omdat je dan gedwongen bent om in clichématige, simplistische termen te redeneren. Ik gebruik de begrippen overigens zelf ook, omdat er moeilijk aan is te ontkomen.  

Ik ben een liberaal, ja, maar dat betekent niet dat ik automatisch voorstander ben van het rücksichtlos wegbezuinigen van de verzorgingsstaat. Eén van de redenen dat ik mij verzet tegen de “one-size-fits-all” euro, is nu juist, dat deze constructie indirect voor de hele eurozone een hard bezuinigingsbeleid noodzakelijk maakt. Dit komt, omdat de leiders van de eurozone in het begin helaas gekozen hebben om af te zien van andere monetaire instrumenten, zoals het tijdelijk devalueren in landen of zones die de Duitse productiviteit niet kunnen bijbenen.

Nu is een munt devaluatie misschien een lapmiddel, maar het stelt beleidsmakers wél in staat om daar waar nodig hervormingen te temporiseren en toch het concurrentievermogen te herstellen. Het is nu eenmaal zo dat niet alle politieke systemen en culturen in staat zijn om even snel en adequaat te hervormen, zie alleen al het grote verschil tussen Duitsland en Frankrijk op dit vlak.

Dat neemt allemaal niet weg, dat we natuurlijk niet meteen in een soort paradijs belanden, als Nederland uit de eurozone zou stappen of als de euro monetair flexibel gemaakt zou worden (via The Matheo Solution of soortgelijke oplossing).

Los van de euro en de EU, speelt er namelijk veel meer. Of we het nu leuk vinden of niet, de wereld heeft vanaf de jaren tachtig (tijdperk van Thatcher en Reagan) gekozen voor een neoliberale ordening, onder andere op basis van de economische en monetaire principes van Milton Friedman. Die ordening heeft onder meer geleid tot een “global economy” en de spectaculaire opkomst van de BRIC landen. De grote fout van het Westen is misschien geweest dat we achterover gingen leunen in plaats van de verhevigde concurrentie vol aan te gaan, dat we gingen consumeren in plaats van produceren, en dat we ons ook nog eens op een absurde manier in de schulden hebben gestoken.

We leven dus in een wereld waarin landen meer dan ooit met elkaar concurreren, óók binnen Europa. Het staat buiten kijf dat ook zonder EU, de Fransen hun arbeidsmarkt en hun overheid zullen moeten hervormen, als ze tenminste niet op lichtjaren achterstand van de Duitsers willen raken. Hervormen en innoveren is volgens mij dus onvermijdelijk, de vraag is eerder, gaan we dat overlaten aan de bureaucraten in Brussel of doen we dat liever zelf?

Als in Nederland de ouderenzorg drie keer zoveel kost dan in Duitsland, dan kunnen we er echt wel vanuit gaan dat we op dit punt iets fout doen en dat een aanpassing op zijn minst bespreekbaar moet zijn, als we tenminste niet ten onder willen gaan aan onze veel te hoge collectieve uitgaven.

In 2000 gaven we in Nederland nog 8% van ons BBP uit aan collectief gefinancierde zorg, nu is dat 13% en als we niets doen wordt dat 30% in 2040. Dan heb ik het nog niet eens over het totaal aan collectieve overheidsuitgaven, dat is opgelopen van ca. 45% van het BBP in 2000, tot meer dan 50% nu, ondanks de vele bezuinigingsrondes. Dat komt vooral omdat tot nu toe de bezuinigingen veelal de burgers raken, maar niet de vrijwel onbeheersbaar geworden zorgkosten.

Het sociale conservatisme van de PVV zal een economische bloeiperiode van Nederland dus mogelijk in de weg zitten. Dan heb ik het nog niet eens gehad over de stigmatiserende en soms bekrompen houding van de PVV richting delen van onze bevolking, een houding die ervoor zorgt dat veel liberalen nooit op deze partij zullen stemmen. Alleen al de idee dat je de Koran wil gaan verbieden, zoals Wilders in 2007 heeft voorgesteld, lijkt mij een zeer onliberaal standpunt. De discussie aangaan over gebrek aan emancipatie van een deel van de moslimgemeenschap, is iets heel anders. Daarvoor hoef je je als liberaal zeker niet te schamen, als het aan mij ligt.

Partijen als UKIP en Artikel 50 willen, net als de PVV, de controle terug over onze nationale grenzen. Ze willen dat we weer zelf over ons immigratiebeleid gaan. Maar dat is niet om mensen te weren, alleen maar omdat ze toevallig in een geloofsgemeenschap zijn geboren die sommigen kennelijk niet aanstaat. Dat het immigratiebeleid in veel opzichten strenger zal moeten, is weer iets anders en voor mij vanzelfsprekend. We hebben niet nog meer mensen nodig die niet kunnen of willen meedoen in onze moderne, geëmancipeerde maatschappij. Daar moeten we dus voortaan beter op screenen! EU-bureaucraten zoals Viviane Reding die ons vertellen dat we dat niet mogen doen, kunnen we missen als kiespijn.

Het is veelzeggend dat de tot nu toe meest succesvolle eurosceptische partij in Europa, de Britse UKIP, er voor kiest om wél een alliantie aan te gaan met Artikel 50 en de Duitse AfD, en niet met partijen als het Front National, de FPÖ  of de PVV, op grond van hun houding jegens minderheden.

In plaats van te filosoferen over 'het zwarte gat op rechts', zou de PVV er wellicht beter aan doen eens na te denken in welke politieke hoek zij zelf terecht dreigen te komen, als ze hun politieke koers niet aanpassen.